» Miejscowości | Dwernik

Dwernik

Dwernik (ukr. Dwernyk - pol. odźwierny) to dziś jedna z większych miejscowości w dolinie Sanu oraz potoku Dwernik (Bereżanka). Krzyżuja się tu drogi z Berehów Górnych, Zatwarnicy i Smolnika nad Sanem (szosa obwodnicy bieszczadzkiej). Wieś położona jest u stóp pasma Otrytu równolegle do biegu Sanu oraz w dolinie potoku, będącego jego dopływem - ciągnąc się w kierunku Nasicznego.

Stary reper wodny z roku 1927 w Dwerniku
foto: M. Piela

Historia tej bojkowskiej wsi sięga początku XVI wieku, kiedy to została założona przez rodzinę Kmitów a miało to miejsce przed rokiem 1533. Wiadomo o tym stąd, iż w tymże roku Piotr Kmita sprzedał sołectwa w Dwerniku i Polanie za 300 grzywien Iwanowi Ternawskiemu. Nie ma w tych dokumentach wzmianek o wolniźnie (zwolnieniu z podatku), czyli musiało minąć conajmniej 24 lata od lokacji wsi. Pierwotnie Dwernik obejmował powstałe później Caryńskie i Nasiczne.

Syn Iwana Ternowskiego osiadł w Dwerniku na stałe i przyjął nazwisko Dwernicki a ród pieczętował się herbem Sas-Tarnawa. Najsłynniejszym przedstawicielem tego rodu, z którego wywodzą się wszyscy Dwerniccy był bez wątpienia generał Józef Dwernicki (1779 - 1857. Wsławił się m.in. udziałem w powstaniu listopadowym, które wybuchło w 1830r. Do stycznia 1831 r. sformował i uzbroił 18 szwadronów gotowych do walki.

Końcem XVI wieku dokumenty wymieniają przysiółek o nazwie Dwerniczek (dziś odrębna wieś), na który składały się domy leżące na północ od Sanu. Przez kolejne lata Dwernik wielokrotnie zmieniał właścicieli. Byli nimi m.in. Stadniccy (w tym kasztelan przemyski Andrzej Samuel Stadnicki), Mniszchowie, Potoccy, Andrzej Młocki, Honorata Borzęcka i Leopold Walter. Wsią administrowali dzierżawcy bądź zarządcy - zależnie czy właściciele wsi w danym czasie w niej mieszkali.

Dwernik, cmentarz cerkiewny
foto: M. Piela

W 1785 roku zbudowano w Dwerniku cerkiew greckokatolicką pw. św. Michała Archanioła (wzmianka o pierwszej cerkwi pochodzi z 1533r.). Była to cerkiew drewniana, odnowiono ją w 1898 a spalona została w 1946r. Ostatnim proboszczem był ks. Mikołaj Buła, który sprawował funkcję przez 46 lat. Początkiem XXw. odnotowano tu istnienie organizacji cerkiewnych takich jak: skarbona (1904), kasa cerkiewna (1910), bractwo trzeźwości (1910 - 87 członków, 1914 - 102 członków). Zachowały się fragmenty podmurówki oraz cmentarz cerkiewny z kilkunastoma nagrobkami. Cmentarz grzebalny, który znajdował się na wschód od cerkiewnego (po przeciwnej stronie drogi) zanikł całkowicie i w jego miejscu stoją obecnie domy. Cerkwisko oraz cmentarz znajdują się bezpośrednio za dawną restauracją "Piekiełko". Więcej na temat dwernickiej cerkwi i cmentarza: Cmentarz i miejsce po cerkwi w Dwerniku.

Jeden z domów w Dwerniku (2007), niegdyś mieściła się tu poczta a przed wojną strażnica straży granicznej. Jest to jedyny budynek, który ocalał po II wojnie
foto: P. Szechyński

W roku 1880 rozpoczęto w Dwerniku kopanie prostych wówczas szybów w poszukiwaniu ropy naftowej. Cztery lata później badania terenowe we wsi prowadził Oskar Kolberg. Jego materiały o zwyczajach sobótkowych, pieśn zalotnika i bajka o dwunastu zbójach zamieszczone są w tomach 49-51 jego "Dzieł wszystkich". (Kryciński S., red., 1995).

Słownik geograficzny z końca XIXw., przedstawia wieś Dwernik w sposób następujący (sic): "Dwernik (z Dwerniczkiem), wieś powiat liski, o 40km na płd. wsch. od Liska, o 9,4 km na płd. zach. od st. poczt. w Lutowiskach. Dwernik leży nad potokiem Bereski, dopływem Sanu, Dwerniczek nad Sanem; 542 m n.p.m. Parafia gr.kat. w Dwerniku, rzym.kat. w Polanie. Dm (domów - przyp.red.) 88, mk (mieszkańców - przyp.red.) 554 (279 m, 275 k). Własność większa obejmuje roli ornej 382, łąk i ogrodów 77, pastwisk 171, lasu 1352 mórg, własność mniejsza roli ornej 763, łąk i ogr. 242, pastwisk 397, lasu 49 m. Właściciel większej posiadłości Leon Walter."

Dwernik, miejsce, gdzie dawniej mieścił się dwór
foto: M. Piela

Przytoczony powyżej słownik odnotowuje również potok o nazwie Dwernik (sic): "Dwernik, potok górski w Beskidzie lesistym, wytryska w obr. gminy Dwernika, w pow. Lisko, z połączenia dwóch potoków, zachodniego Nasiczniańskiego i wschodniego Caryńczyka. W dolinie potoku legła wieś Dwernik i po krótkim biegu, bo 3 kil., uchodzi naprzeciwko Dwerniczka, przysiółka Dwernika, do Sanu, z prawego brzegu. Ujście 507 m n.p.m."

Wzdłuż potoku budowano młyny, w Dwerniku powstała też prawdopodobnie pierwsza elektrownia wodna w tej okolicy.

Istnienie pierwszych młynów odnotowano w rejestrach podatkowych z lat 1589, 1640 i 1655. W latach późniejszych działały następujące młyny:

Zespół "Młyn w Dwerniku" przy ujściu potoku do Sanu
foto: P. Szechyński

Młyn dworski "stary"

"Zlokalizowany na lewym brzegu potoku Dwernik, ok. 600 powyżej jego ujścia do Sanu. Zlikwidowany prawdopodobnie pocz. XIXw., a nowy młyn zbudowano na prawym brzegu. Kolejny młyn zlokalizowany był na prawym brzegu potoku Dwernik, 630 m powyżej ujścia. Działanie młyna umożliwiało istnienie wysokiej tamy, która jednak miała charakter prowizoryczny (sezonowy). Został zlikwidowany prawdopodobnie końcem XIXw. w związku z budową tartaku parowego i elektrowni wodnej, prawdopodobnie po śmierci młynarza Pawła Dzory w 1893r.

Elektrownia wodna i młyn dworski "nowy"

San w Dwerniku
foto: M. Piela

Ok. 1900r. znany architekt Ludwik Baldwin Ramułt, właściciel majątku Dwernik, zbudował na lewym brzegu potoku tartak parowy, prowadzony początkowo przez firmę "Lam Szymon i Ska" a potem przez samego właściciela. Częścią tego zakładu była turbina, wytwarzająca energię elektryczną. Na potoku Dwernik w pobliżu starego młyna zbudowana została tama długości 30 m. Wzdłuż lewego brzegu potoku poprowadzono młynówkę w postaci wąskiego kanału długości 300 m. Wylot kanału wprowadzał wodę na turbinę. Tartak spalony został w wyniku działań wojennych w 1915r. W roku 1930 S. Baldwin Ramułt wykorzystując część ocalałej infrastruktury uruchomił młyn wodny i turbinę elektryczną. Do napędu wykorzystał starszą konstrukcję z 1900r. Młyn ten działał do 1939r. w zarządzie Ramułta, potem przejął go w zarządzanie Wilhelm Thiel. Wyposażenie stanowiły 2 maszyny do mąki i 1 do kaszy. Urządzenia te zostały zdemontowane po Ii wojnie przez żołnierzy WOP z Ustrzyk Górnych, którzy chcieli wykorzystać turbinę do oświetlenia swojej placówki."

Dwernik, pozostałości młyna
foto: M. Piela

Do dziś zachowały się ślady po działności w/w młyna. Utworzono tu zespół przyrodniczo-krajobrazowy "Młyn w Dwerniku", pozostałości najlepiej oglądać wczesną wiosną, zanim zarośnie. Ponadto w Dwerniku działały jeszcze:

Młyn górny "stary" i młyn Mikołaja Dżuły

"Młyn g."stary" istniał na prawym brzegu potoku Dwernik, ok. 350 m powyżej obecnego kościoła. Wody były spiętrzone wysoką tamą, woda na koło doprowadzana była drewnianymi korytami. Młyn Dżuły znajdował się na lewym brzegu potoku, ok. 130 m poniżej kościoła. Mikołaj Dżuła otrzymał koncesję na prowadzenie młyna w roku 1929 a zakład funkcjonował do 1939. Tama miała ok. 30 m, natomiast młynówka ok. 80 m długości. Powierzchnia zbiornika retencyjnego wynosiła ok. 3000 m2" (Augustyn M., 2007).

Dwernik, przykościelna dzwonnica (2012)
foto: M. Piela

Z innych zakładów przemysłowych i usług w Dwerniku wymienić można potasznię, która istniała w I połowie XIXw., na stokach Otrytu (teren Dwerniczka), cegielnię - własność Feliksa Ramułta, kuźnię (1930 r. - kowalem był W. Borkowski), sprzedaż wyrobów tytoniowych (1930r. - M. Brajer), murarstwo (1930r. - A. Kowalow). W roku 1770 działała karczma drewniana, która składała się ze stajni na woły, komry, izby szynkowej, sieni i boiska. Karczmę odnotowano również w roku 1852 i 1880 - miała wymiary 13,2 x 7,9 m, można przypuszczać że to ten sam budynek. Usytuowana 60 m na południowy-wschód od południowego narożnika cmentarza (Kryciński S., red., 1995).

Dwór w Dwerniku

Zabudowania dworskie znajdowały się na północnym krańcu zabudowy Dwernika, na prawym brzegu potoku Dwernik, ok. 500 m od ujścia do Sanu. W roku 1852 drewniany dwór miał wymiary 23,6 x 8,6 m a ponadto w skład dworskich zabudowań wchodziła jeszcze drewniana oficyna i 4 drewniane budynki gospodarcze. Ok. 1880 dawny budynek dworu nie istniał a nowy, usytuowany bliżej potoku miał wymiary 18,1 x 8,6 m. Trzy największe budynki gospodarcze rozebrano a zamiast nich pojawiły się dwa nowe, mniejsze. Zabudowania dworskie uległy zniszczeniu w wyniku działań Armii Czerwonej w czasie II wojny światowej. Pozostały resztki podmurówki i wieniec starych drzew. Obecnie na tym terenie są nowe zabudowania i stawy rybne (Kryciński, red. 1995).

Przedmioty z Dwernika, zbiory leśniczego Woty
foto: M. Piela

Bardzo ciekawy, obszerny materiał na temat dworu w Dwerniku opracował Maciej Augustyn. Ukazał się on w 8 nr rocznika Bieszczad - poniżej kilka króciutkich fragmentów:

"W 1893 r. majątek Dwernik i Dwerniczek zakupili od Leopoldyny Leszczyńskiej Ludwik i Stanisława Baldwin Ramułtowie. Stanisława była córką Feliksa Oksza Strzeleckiego - pierwszego rektora Politechniki Lwowskiej. Z kolei Ludwik Baldwin Ramułt wywodził się z zasłużonej dla Rzeczpospolitej rodziny ziemiańskiej, która w XIXw. posiadała dobra w powiatach tarnowskim i jasielskim. [...] Po zakupie Dwernika aktywnie włączył się w życie lokalnej społeczności, pracując na rzecz cywilizacyjnego podniesienia regionu, szczególnie w dziedzinie komunikacji i szkolnictwa. [...] L.B. Ramułt zamieszkiwał we Lwowie, ale w Dwerniku wraz z rodziną pojawiał się bardzo często, szczególnie w okresie letnim. Pod jego zarządem rozpoczął się rozwój majątku. Największą inwestycją, jaką tu przeprowadzono, był bez wątpienia duży tartak parowy zbudowany na lewym brzegu potoku Dwerniczek przy jego ujściu do Sanu. Zakład wyposażony był w silnik parowy o mocy 30 KM i zatrudniał 25 robotników stałych, produkując drewno budulcowe. Etat rębny w dobrach Dwernik i Dwerniczek wynosił 10000 m3 surowca, z tym że w tym okresie eksloatowano głównie jodłę.[...]"

Piekiełko w Dwerniku, rok 2012
foto: M. Piela

"Przypuszczalnie z osobą L.B. Ramułta wiązać należy powstanie jeszcze w latach 90.XIXw. poczty w Dwerniku, którą prowadził K. Skibiński a po nim zaś Jan Kędra. Jeszcze przed I wojną zakres usług poczty rozszerzono o telegraf.[...] Najważniejszym jednak obietem użyteczności publicznej, jaki powstał wówczas w Dwerniku, był most na Sanie zbudowany prawdopodobnie w tym samym czasie co tartak. Dla jakiejkolwiek poważniejszej działalności gospodarczej miało to bardzo duże znaczenie, albowiem w okresach powodzi część wsi położona na lewym brzegu Sanu była praktycznie odcięta od świata. Budowa mostu zmieniła również układ komunikacyjny na obszarze dworskim. Poprzez folwark poprowadzona została szosa do mostu na Sanie. Stan ten zachował się do czasów współczesnych. Stara droga, biegnąca brzegiem potoku Dwernik straciła na znaczeniu a miejscami zupełnie zanikła. [...] W 1911 r. ks. M. Huciński i społeczność polska z okolic Lutowisk rozpoczął budowę okazałego kościoła. J. Ziółkowski podaje że dużej pomocy finansowej udzielił wówczas inż. Ludwik Ramułt. Poza nadzorem architektonicznym jako pierwszy dał przykład ofiarności, przeznaczając na budowę kościoła znaczną kwotę 1000 koron.[...] Ludwik i Stanisława Ramułtowie byli również kolatorami cerkwi greckokatolickiej w Dwerniku. Z tego tytułu dwór był zobowiązany do świadczeń na rzecz świątyni i parafii." (Augustyn M., 2001). Zainteresowanym szerzej tematem polecamy pełny tekst w roczniku Bieszczad (rocznik Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Oddział Bieszczadzki), w którym znajduje się również duża ilość przedwojennnych fotografii Dwernika z archiwum rodziny Ramułtów.

Dwernik, miejsce gdzie niegdyś mieszkał M. Hess, twórca legendy o Biesach i Czadach, rok 2012
foto: M. Piela

Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 Dwernik został przecięty granicą państwową, która przebiegała na Sanie. W efekcie tego Dwernik znalazł się pod okupacją niemiecką a Dwerniczek sowiecką. Ponieważ wówczas przeprowadzano tzw. oczyszczanie pasa przygranicznego, mieszkańcy Dwerniczka zostali wysiedleni. Końcem wojny, w roku 1945 Dwernik przypadł Polsce, ale Dwerniczek pozostał na terenie Związku Radzieckiego. Wrócił do Polski w roku 1951 w ramach tzw. równania granic - bez mieszkańców. Od roku 1944 Dwernik przebywał poza kontrolą polskiej administracji, ze wzglęu na znaczną przewagę Ukraińskiej Powstańczej Armii na tym terenie. Mieszkańców Dwernika wysiedlono w roku 1946 do ZSRR a zabudowa wsi została zniszczona (spalona) - wg wykazu majątku osób wysiedlonych było to 76 domów (Kryciński S., red., 1995).

Po zakończeniu wojny nazwa Dwerniczek przylgnęła do osady położonej na gruntach Smolnika i Procisnego, nad Sanem. Dawny przysiółek Dwerniczek został wchłonięty przez Dwernik.

Dwernik, mostek na potoku Dwernik, rok 2012
foto: M. Piela

Dwernik ponownie zaczął się zasiedlać w latach 50.XXw. za sprawą pracowników leśnych. W latach 60.XX w. działała tu restauracja, która zasłynęła wielodniowymi balangami, odbywającymi się po każdej wypłacie. Zamknięto ją w roku 1981 na wniosek Solidarności RI (czyli kobiet z Dwernika i Nasicznego). Później jej funkcję na swój sposób przejęła restauracja "Piekiełko". Mieściła się murowanym budunku stojącym zaraz przy drodze. Początkowo połowę zajmowała "knajpa" a drugą połowę sklep - początkiem lat 2000 została sama knajpa a w 2006 zamknięto również i ją. Dziś budynek "Piekiełka" straszy turystów. Knajpa ta miała bujną historię, przesiadywali tu robotnicy leśni, bezrobotni, artyści i poeci. Wypito wiele "Szwoleżerów", połamano niejedno krzesło, wykreował się niejeden tzw. bieszczadzki zakapior. Dziś wspominana z rozrzewieniem przez niejednego turystę. Więcej na ten temat wraz z wierszem Jana "Baryły" Nowakowskiego w tekście: Dwernickie "Piekiełko". Rolę Piekiełka po części przejął tzw. Blaszak, czyli niewielka buda na skrzyżowaniu, która działa od wielu lat. W roku 2012 Blaszak zmieniony został na nowy.

Na przełomie lat 70 i 80.XX w. zbudowany został w Dwerniku obecny kościół rzymskokatolicki pw. św. Michała Archanioła. Inicjatorem budowy był ks. Stanisław Wawrzkowicz (wówczas probosz w Lutowiskach) a projekt wykonał Jan Rządca z Leska. Do budowy kościoła postanowiono wykorzystać drewnianą cerkiew w Lutowiskach. Miała zostać rozebrana - co też się stało - i zrekonstruowana w Dwerniku, z drobnymi zmianami celem adaptacji na kościół rzymskokatolicki. Skończyło się na założeniach i cerkiew greckokatolicka z Lutowisk została bezpowrotnie zniszczona. Kościół kryty jest dachem kalenicowym (cerkiew miała 3 kopuły), nie zachowany został również plan dawnej cerkwi. Kościół konsekrowano 30.08.1981 roku, dokonał tego nieżyjący już bp Ignacy Tokarczuk (zm. 29.12.2012). We wnętrzu znajduje się neogotycki ołtarz z pocz. XXw. Parafię erygowano również w roku 1981 a w jej skład wchodzą: Berehy Górne, Caryńskie, Chmiel, Hulskie, Krywe, Nasiczne i Zatwarnica (z Sękowcem). Przy kościele znajduje się drewniana dzwonnica słupowa z 1995r.

Dwernik, remiza OSP a niegdyś park konny Nadleśnictwa Dwernik (obecnie teren ten to Nadleśnictwo Lutowiska), rok 2012
foto: M. Piela

W Dwerniku od roku 1965 do końca lat 80 mieszkał rzeźbiarz Marian Hess (zm. 2010), który powrócił tu po wysiedleniach. Jest on twórcą popularnej legendy o Biesach i Czadach, która przylgnęła do regionu. Wokół jego domu znajdowała się wystawa rzeźb dostępna dla wszystkich odwiedzających. Obecnie rzeźb już nie ma a na terenie posesji M. Hessa funkcjonuje stanica harcerska hufca z Pabianic. W Dwerniczku warto również rzucić okiem na wiszący most-kładkę, któa prowadzi do bazy harcerskiej ZHP z Sosnowca: most wiszący w Dwerniczku.

W roku 1977 zgodnie z Zarządzeniem Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z 9 sierpnia 1977 r. w sprawie zmiany nazw niektórych miejscowości w województwach: krośnieńskim, nowosądeckim, przemyskim, rzeszowskim i tarnobrzeskim, które weszło w życie 01.10.1977r., Dwernik zmienił nazwę na Przełom. Dawną nazwę przywrócono w 1981.

Turystyka

Pod względem turystycznym zarówno sam Dwernik, jak i okoliczne miejscowości mogą stanowić ciekawą propozycję na spędzenie np. urlopu. Tereny te będą szczególnie interesujące dla miłośników przyrody, którzy nie przepadają za zgiełkiem (w sezonie) takich miejscowości jak np. Solina czy Wetlina. Park Krajobrazowy Doliny Sanu, który obejmuje swym obszarem większość okolicznych terenów nadaje się do tego idealnie.

Z Dwernika prowadzi ścieżka przyrodniczo-historyczna Dwernik - Otryt - Chmiel, która liczy 5 przystanków i ok. 6 km długości przy różnicy wzniesień 350 m. Na trasie m.in. dwa punkty widokowe. Warto zwiedzić jednak całe pasmo Otrytu, warto udać się na Dwernik-Kamień z pobliskiego Nasicznego, zobaczyć kaskady na potoku Nasiczniańskim, pobliskie rezerwaty "Krywe" oraz "Hulskie" a w samym Dwerniczku utworzony w roku 2001 rezerwat przyrody "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku", który zajmując blisko 5 ha powierzchni chroni stanowisko śnieżycy wiosennej oraz zbiorowiska łąkowe z bogatą florą gatunków chronionych i rzadkich. Oczywiście, aby móc delektować się łanami kwitnącej śnieżycy, rezerwat należy odwiedzić wczesną wiosną, kiedy to ma ona okres kwitnienia.

W ramach LKP "Lasy Bieszczadzkie" powstała również ścieżka przyrodnicza "Dwernik - Procisne", która z Dwernika biegnie wzdłuż Sanu stokówką w kierunku Procisnego. Tam spotkać można drugą ścieżkę: "Stare Procisne", która powstała w ramach tego samego projektu.

Przez wieś biegnie również szlak niebieski, którym można wyjść zarówno na Otryt (Chata Socjologa - grzbiet pasma Otrytu - Polana), jak i w przeciwna stronę - na Magurę Stuposiańską a dalej do Widełek i na Bukowe Berdo. Zimą w Dwerniczku działa wyciąg narciarski przy pensjonacie Rusinowa Polana.

opracowanie: P. Szechyński

Bibliografia:

1. Kryciński S. (red.), Augustyn M., Modrzejewski S., Szewc R., 1995, Bieszczady. Słownik historyczno-krajoznawczy. Część 1 Gmina Lutowiska, BdPN, Wydawnictwo Stanisław Kryciński, Ustrzyki Górne-Warszawa.
2. Augustyn M., "Antropogeniczne zmiany środowiska wodnego w Bieszczadach do roku 1951"., Bieszczad nr 13, Ustrzyki Dolne 2007.
3. Augustyn M., "Z dziejów dworu w Dwerniku", Bieszczad nr 8, Ustrzyki Dolne 2001.
4. Kryciński S., "Cerkwie w Bieszczadach", OW Rewasz, Pruszków 1995.
5. "Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", tom.II, Warszawa 1881.

Poniżej kilka zdjęć z Dwernika:

1. Wieniec starych drzew w miejscu po dworze w Dwerniku, rok 2012 (foto: M. Piela)
2. Dwernik, stara kopalnia ropy, rok 2012 (foto: M. Piela)
3. Remiza OSP Dwernik. Dawniej mieścił się tu park konny Nadleśnictwa Dwernik, obecnie teren ten to Nadleśnictwo Lutowiska (foto: M. Piela)

4. Nieczynna restauracja "Piekiełko" w Dwerniku, rok 2012 (foto: M. Piela)
5. Dwernik, kościół rzymskokatolicki, rok 2012 (foto: M. Piela)
6. Dwernik, kościół rzymskokatolicki, rok 2002 (foto: P. Szechyński)

7. Sklep spożywczy w Dwerniku, rok 2012 (foto: M. Piela)
8. Skrzyżowanie w Dwerniku. W lewo na Berehy w prawo na Zatwarnicę, w głębi z prawej nowy "Blaszak", rok 2012 (foto: M. Piela)
9. Leśniczówka w Dwerniku, rok 2002 (foto: M. Piela)

10. Leśniczówka, zbiory przedmiotów codziennego użytku u leśniczego Woty, rok 2012 (foto: M. Piela)
11. Drewniany krzyż przydrożny w Dwerniku, z lewej rok 2002, z prawej rok 2005 (foto: P. Szechyński)
12. Ten sam krzyż 29.01.2013 (foto: M. Piela)

13. Reper wodny z 1927 roku (foto: M. Piela)
14. Dwernik ze ścieżki "Dwernik - Procisne" (foto: M. Piela)
15. Dwerniczek, na wprost Smerek (foto: M. Piela)

16. Dwerniczek, kapliczka (foto: M. Piela)
17. Dwerniczek (foto: M. Piela)
18. Dwerniczek, rezerwat śnieżycy wiosennej (foto: M. Piela)

Zobacz także:

Noclegi w Dwerniku
Chata Socjologa znowu na Otrycie
30 lat Chaty Socjologa
Otryckie "TAK" dla Unii Europejskiej